Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí carbon và khí metan của ngành giao thông vận tải (gọi tắt là Chương trình hành động chuyển đổi năng lượng xanh) chỉ rõ mục tiêu cụ thể trong giai đoạn từ nay đến năm 2030 là nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, đẩy mạnh chuyển đổi sử dụng điện, năng lượng xanh đối với các lĩnh vực thuộc ngành giao thông vận tải đã sẵn sàng về mặt công nghệ, thể chế, nguồn lực nhằm thực hiện mức cam kết trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) và mục tiêu giảm phát thải khí mê-tan của Việt Nam.
Theo thống kê năm 2019, ngành GTVT phát thải khoảng 45 triệu tấn CO2, dự báo tăng trung bình 6 – 7%/năm, và đạt gần 90 triệu tấn vào năm 2030. Trong đó, vận tải đường bộ là nguồn phát thải CO2 cao nhất, chiếm khoảng 80% lượng phát thải toàn ngành, vận tải đường thủy (nội địa và ven biển) chiếm 10%; hàng không chiếm 6%; đường sắt không đáng kể. Do hiệu suất phát thải khí cacbon thấp, đường sắt là một phương tiện di chuyển quan trọng có tính bền vững, thân thiện với môi trường.
.JPG)
Lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh tại Quyết định số 876/QĐ-TTg vừa được ban hành nêu rõ 5 phương thức vận tải gồm đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, hàng hải, hàng không đều phải chuyển đổi, hướng tới mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính về “0” vào năm 2050.
Để hiện thực hoá các mục tiêu cụ thể tại chương trình, Quyết định số 876 cũng chỉ rõ 5 nhiệm vụ, giải pháp cơ bản. Đó là: xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, quy hoạch; chuyển đổi phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh và áp dụng với các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện giao thông đường sắt, thủy nội địa, tàu biển hoạt động tuyến nội địa, tàu bay.
Cùng với đó là phát triển kết cấu hạ tầng giao thông xanh; nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính; tăng cường hợp tác quốc tế, khoa học công nghệ, phát triển nguồn nhân lực và truyền thông. Trong đó bao gồm dự án chuẩn bị và xây dựng 3 đoạn của tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam (Hà Nội – Vinh, Vinh – Nha Trang, Nha Trang – TP. Hồ Chí Minh) hơn 1,3 triệu tỷ đồng.
Theo đó, cơ bản hoàn thành các tuyến cao tốc kết nối liên vùng, kết nối các cảng biển cửa ngõ quốc tế, cảng hàng không quốc tế; kết nối thuận lợi các quyết quốc lộ đến các cảng biển, cảng hàng không quốc tế, cảng thủy nội địa lớn, các ga đường sắt đầu mối.
Đối với đường sắt, xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam; nâng cấp 7 tuyến đường sắt hiện hữu; ưu tiên xây dựng một số tuyến đường sắt kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế đặc biệt khu vực Hải Phòng và Bà Rịa – Vũng Tàu; kết nối TP. Hồ Chí Minh với Cần Thơ; tiếp tục đầu tư hoàn thành các tuyến đường sắt mới tại khu đầu mối Hà Nội, khu đầu mối TP. Hồ Chí Minh, đường sắt kết nối các cảng biển, khu công nghiệp, khu kinh tế, kết nối các tỉnh Tây Nguyên. Đẩy nhanh tiến độ đầu tư và đưa vào khai thác các tuyến đường sắt đô thị theo quy hoạch được duyệt.
Cùng với đó, cải tạo, nâng cấp hạ tầng tuyến, ga đường sắt hiện có, cơ bản đáp ứng việc chuyển đổi phương tiện đường sắt sử dụng điện, năng lượng xanh. Thí điểm xây dựng một số đoạn tuyến đường sắt mới đáp ứng việc chuyển đổi phương tiện đường sắt sử dụng điện, năng lượng xanh tiến tới đầu tư xây dựng, phát triển toàn bộ các tuyến đường sắt mới theo định hướng điện khí hóa đáp ứng cho phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh. Xây dựng quy định, tiêu chí nhà ga xanh và triển khai thực hiện chương trình chuyển đổi toàn bộ nhà ga theo tiêu chí xanh. Lộ trình cụ thể các giai đoạn như sau:
Giai đoạn 2022-2030, nghiên cứu thí điểm sử dụng phương tiện đường sắt sử dụng điện, năng lượng xanh trên các tuyến đường sắt hiện tại. Đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt mới theo định hướng điện khí hóa; Xây dựng kế hoạch và đầu tư theo lộ trình thay thế phương tiện đường sắt cũ hết niên hạn bằng loại phương tiện có thể chuyển đổi sang sử dụng điện, năng lượng xanh.
Đến năm 2040, dừng từng phần sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu phương tiện, thiết bị giao thông đường sắt sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Từng bước đầu tư mới và chuyển đổi phương tiện đường sắt sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng điện, năng lượng xanh.
Đến năm 2050, chuyển đổi 100% đầu máy, toa xe đường sắt sử dụng điện, năng lượng xanh; chuyển đổi 100% trang thiết bị sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang sử dụng điện, năng lượng xanh tại các nhà ga…